TS EN 1074 standardına uygun içme suyu vanalarını tercih edin

TSE de dahil olmak üzere Avrupa ulusal standart organlarının çoğu bu komitenin üyesidir ve bu nedenle standartlara uymak ve bunları ulusal standartlar olarak uygulamakla yükümlülerdir. Yani bir şirketin ürünleri CEN tarafından belirtilen standartlara uygun ise, ürünler de birçok ulusal standarda uygun demektir.

Ama bu standartlar aslında ne anlama geliyor? Aşağıda, su temini için vanalar tasarlarken gereklilikleri ve test koşullarını özetleyen en önemli standart olan TS EN 1074 standardını irdeleyeceğiz.

TS EN 1074, diğer yayınlardan gelen hükümleri içerir ve TS EN 558-1, TS EN 681-1 ve TS EN 12982 gibi standartları da kapsar.

TS EN 1074 altı bölümden oluşmaktadır. Bölüm 1 genel gereksinimleri ve test prosedürlerini kapsarken, 2. ile 6. bölümler belirli vana türlerini daha detaylı olarak kapsar.

• bölüm 2 - izolasyon vanaları
• bölüm 3 - çekvalfler
• bölüm 4 - hava vanaları (vantuzlar)
• bölüm 5 - kontrol vanaları ve
• bölüm 6 – hidrantlar

Doğru malzeme fark yaratır

İnsan tüketimine yönelik su ile temas halinde olan malzemeler, kullanım ülkesindeki ulusal yönetmeliklerdeki gerekliliklere uymalı ve suyu hiçbir şekilde etkilememelidir. Bu, suyun kimyasının ve fiziksel görünümünün bir vana ile temas ettikten sonra değişmemesi gerektiği anlamına gelir – sudaki herhangi bir farkı görmemeli, koklamamalı, hissetmemeli veya tatmamalısınız. Ayrıca, tüm iç ve dış malzemeler korozyona karşı dayanıklı olmalı veya uygun yollarla korunmalıdır.

AVK olarak ürünlerimizi kullanırken suyun temiz ve taze kalmasını sağlamak için gerekli önlemleri aldık. Su için olan ürünlerimizde içme suyu onaylı EPDM kauçuk kullanıyoruz. Kullanılan malzeme ve işlemlerden emin olmak için kendi kauçuğumuzu kullanıyoruz.

Ayrıca ürünlerimizin korozyona karşı son derece dayanıklı olmasını sağlamak için ürünlerimizi DIN 3476 bölüm 1, EN 14901 ve GSK'ya uygun olarak kaplıyoruz.

Hizmet ömrü ve sıcaklık özelliklerine uygun tasarım

Standartta, vanaların en az 50 yıllık kullanım ömrü için tasarlanmış olması ve  çalışma sırasında  0⁰C ile 40⁰C arasındaki sıcaklıklara ve depolandığında -20⁰C ile 70⁰C arasındaki sıcaklıklara dayanması gerektiği belirtilmektedir. Vana sürgüsünün direncinin test edilmesi önerilmekedir. Test, belirtilen sıcaklığa göre yapılmalı, basınç ise en az 10 dakika tutulmalıdır. Eğer vananın malzemesi zamana bağlı bir malzemeye aitse (örn. plastik vb.) vananın 50 yıl süreyle tasarlandığını göstermek için, vananın ortama karşılık gelen bir sıcaklıkta ve yüksek sıcaklıkta basınç testi yapılması önerilir.

AVK, tasarım aşamasında, bir vanadaki her bir bileşenin gereksinimleri karşıladığını teyit eder ve tedarikçilerinden malzemeyi seçmeden önce bunu belgelemelerini ister. Vanalar her detayı ile test edilir ve gerekirse DVGW gibi bağımsız enstitüler tarafından onaylanır.

Sızdırmazlık esastır

Bir vananın en önemli gereksinimlerinden biri sızdırmazlıktır. Vananın hava, su veya herhangi bir yabancı madde girişine göre tamamen sızdırmaz olduğundan emin olmak için birden fazla parametreye dikkat etmeniz gerekir. İlk olarak, vana içinde akan su basıncına dayanacak şekilde sızdırmaz olmalıdır. Su vanaları, nominal basınçlarının (PN'lerinin) 1,5 katında bir basınca dayanmalıdır. Basınç testi yapıldığında vanada herhangi bir görsel sızıntı tespit edilmemelidir.

Vanalar kapalı pozisyonda ve diferansiyel basınca maruz iken de kontrol edilmelidir. Bu nedenle vanalar sit sızdırmazlığı testinden ve operasyonel testten geçmelidir.

TS EN 1074 standardındaki bir diğer odak noktası da vanaların borularla bağlandığında sızdırmazlığıdır. Vana ile boru arasındaki bağlantı noktasının büküldüğünde bile sızdırmaz olması gereklidir ve bu nedenle vanaların CEN tarafından belirtilen bükme ölçülerine göre tasarlanması esastır.

AVK'da vanalar geliştirme sürecinde bükme testine tabi tutulur. Üretimde her bir vana 1,5 x PN'de %100 sızdırmazlık hedefiyle sızdırmazlık testine tabi tutulur. Ayrıca vanalar her iki taraftan 1,1 x PN’de su ile bir ucu açıkken sit sızdırmazlığı testi yapılır.

Sızdırmazlık ve dayanım testi sırasında çalışma torkları

Kapalı ve açık pozisyondaki sızdırmazlık testi gereksinimleri aynıdır: 1,5 x PFA veya PFA + 5. (PFA = En yüksek sürekli boru hattı su basıncı). Her iki testi de geçebilmek için kapanış ve açılış torku MOT (en yüksek açma torku)'u geçmemelidir.

Vanalar ilave bir araç olmadan ve bir T anahtarı ile çalıştırılıyorsa MOT kelebek vanalar için 125Nm ve sürgülü vanalar için 1 x DN Nm olarak tanımlanır.
Manuel olarak çalıştırılan vanalar maksimum çalışma torkuna (MOT) eşit bir tork ile kapatılmalı ve sızıntı tespit edilmemelidir.

Kapanış ve açılış yönünde minimum çalışma mukavemeti, maksimum torkun (MOT) iki katına eşit olması gereken minimum mukavemet torkuna (mST) eşit olmalıdır.

AVK'da sadece 1 x DN Nm ile değil, tork tanımlanan değerlerden daha düşük olsa bile ürünlerimizin sızdırmaz olmasını bekliyoruz. Vanaların boyutuna bağlı olarak bazı çaplarda 0,6 x DN'ye kadar test ediyoruz.

MOT (Maksimum Tork) Tanımı

MOT çalıştırmga aparatına bağlıdır. Vana bir volan ile teslim edilirse 0.5 x manuel maksimum kullanım kuvveti (Newton) x çark çapı (metre olarak) olarak tanımlanır. Vana bir kol ile teslim edilirse 0.5 x manuel maksimum kullanım kuvveti (Newton) x kol uzunluğu (metre olarak) olarak tanımlanır.

Dayanıklılık için test ederken çalışma döngüleri

Vanalar en az 50 yıl dayanacak şekilde tasarlanmalıdır. Bu nedenle, aynı testlere birkaç kez art arda maruz kaldıkları bir dayanıklılık testinden geçmeleri gerekir – buna çalışma döngüsü denir. Bir vananın dayanıklılık gereksinimlerini karşılamak için uğrayacak olan çalışma döngüsünün sayısı, vananın tipine ve boyutuna bağlıdır. TS EN 1074 standardının her bölümü, her tip vana için gereksinimleri belirtir.

AVK vanalarının tasarımı, manuel ve elektrikli işletme için ISO flanşlı vanaların tasarımı benzer olduğu için, manuel vanalar standartta sadece 250 döngü gerektirmesine rağmen DN1200'e kadar olan tüm vanalarımız 2500 döngü için tasarlanmıştır.

Gerekli çalışma döngüleri

• Manuel olarak çalıştırılan izolasyon 250 döngü için tasarlanmalıdır, elektriksel, hidrolik ve pnömatik olarak çalışan vanalar ise 2500 döngü için tasarlanmalıdır. İzolasyon vanaları su ile doldururken her türlü basınç, en az vana PN  değerine eşit olmalı ve bu basınç en az beş saniye boyunca muhafaza edilmelidir.
• Çekvalfler 2500 açma/kapanış döngüsüne uygun olarak tasarlanmalıdır.
• Vantuzlar, vanayı tamamen açıp kapatırken 250 dolum ve drenaj devrinden geçebilecek şekilde tasarlanmalıdır. Vanayı doldururken suyun basıncı +/- %10 PN olmalı ve en az iki dakika muhafaza edilmelidir.
• Kontrol vanaları, +/- %10 1,5xPN kadar diferansiyel basınca sahip olacak şekilde tasarlanmalı, en az 15 saniye muhafaza edilip 2500 döngü boyunca tekrarlanmalıdır.
• Hidrantlar PN'lerine eşit bir diferansiyel basınç olacak şekilde tasarlanmalıdır. Açılış/kapanış döngüsü 1000 döngü olmalıdır.

Gerekli test prosedürleri

TS EN 1074 Standardı'nda tüm test prosedürleri ayrıntılı olarak açıklanmıştır. Testlerin mevcut üretimi örnekleyen vanalar üzerinde yapılması ve tüm testlerin tip, miktar, DN ve PN gibi hangi ekipmanın kullanıldığı ve vanaların nasıl tepki verdiğine dair test raporlarına kaydedilmesi esastır.

AVK tasarım aşamasında vanaları şu gereksinimlere göre test eder: TS EN 1074, TS EN 1171, forex, DVGW gibi resmi onay gereksinimleri, yerel piyasa gereksinimleri  ve AVK’nın 40 yıldan fazla olan dünya çapında içme suyu tedarik sistemleri deneyime dayalı kendi gereksinimleri.

TS EN 1074'e göre vana üretiminde, satışa çıkmadan önce her bir vanayı test ediyoruz ve testlere ait belgelerin hepsini 20-25 yıl geriye dönük olarak arşivlemekteyiz.

Belgeler ve işaretleme

Vanaların kalitesi de düzenli olarak kontrol edilmeli ve şirketin kalite sisteminin üçüncü taraf belgelendirme kuruluşu tarafından denetlenmelidir.

AVK’nın ürün geliştirme ve vana üretim süreçleri, kalite yönetim sistemi ISO 9001'e göre onaylanmıştır. 

Son olarak, TS EN 1074 standardı ürünlerin doğru şekilde işaretlenmesi gerektiğini belirtir; DN, gövde malzemesi, PN, Kimlik ve üretim yılı, ve TS EN 1074’ün ilgili bölümünün numarası açıkça belirtilmelidir.